Witamina K

Witamina K jest jedną z istotniejszych substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jej niedobór może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem, szczególnie u małych dzieci.

Witamina K - co to jest?

Witamina K została odkryta i opisana w latach 30. ubiegłego wieku przez dwóch biochemików - Henrika Dama i Edwarda Alberta Doisy'ego, którzy za badania nad nią zostali w 1943r. uhonorowani nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny.

Witamina K to nie jedna konkretna substancja, a grupa związków chemicznych uznawanych za jeden z niezbędnych składników pokarmowych. W naturze występuje w dwóch postaciach:

• witamina K1 - żółta ciecz syntetyzowana przez rośliny. Jest rozpuszczalna w tłuszczach i odporna na działanie temperatury.
• witamina K2 - produkowana przez drobnoustroje, także te bytujące w naszym układzie pokarmowym. Jest rozpuszczalna w tłuszczach.

Źródła witaminy K

Źródłem witaminy K są przede wszystkim produkty pochodzenia roślinnego. Szczególnie bogatym źródłem są warzywa o zielonym kolorze, z dużą zawartością chlorofilu: awokado, botwina, bób, brokuł, brukselka, cukinia, groszek, jarmuż, kapusta włoska, natka pietruszki, ogórki, sałaty, seler naciowy, szczaw, szparagi.

Spore ilości witaminy K znajdziemy także w brzoskwiniach, kalafiorze, marchwi, rzepie, truskawkach i ziemniakach. Poza tym do diety warto włączyć także olej sojowy, orzechy, produkty zbożowe czy zieloną herbatę.

Znaczenie witaminy K

Podstawową funkcją witaminy K jest udział w zachodzącym w wątrobie procesie syntezy osoczowych czynników krzepnięcia krwi oraz białka protrombiny. Są one kluczowe w procesie krzepnięcia krwi - w przypadku niedoboru któregokolwiek z tych czynników krew krzepnie bardzo powoli lub nie krzepnie w ogóle.

Inną ważną funkcją witaminy K jest wspomaganie układu sercowo-naczyniowego - wzmacnia ściany naczyń krwionośnych zapobiegając ich pękaniom i zwapnieniom. Przeciwdziała także nadmiernym krwawieniom miesiączkowym.

Witamina K odgrywa także istotną rolę w utrzymaniu gospodarki wapniowej - pomaga w wychwytywaniu wapnia przez układ szkieletowy, biorąc udział w formowaniu tkanki kostnej.

Dodatkowo witamina K wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwbólowe, przeciwgrzybiczne oraz przeciwzapalne. Według niektórych badań może także wpływać na zahamowanie rozwoju chorób nowotworowych.

Niedobory witaminy K

Niedobór witaminy K u dorosłych zdarza się rzadko, ponieważ znaczną część naszego zapotrzebowania pokrywa syntetyzowana przez mikroflorę jelitową witamina K2, zaś resztę uzupełniamy dostarczaną z pożywieniem witaminą K1. Na niedobory narażone się osoby cierpiące na poważne schorzenia jelit i wątroby, zespół złego wchłaniania, stosujące długotrwałą antybiotykoterapię, po poważnych zabiegach operacyjnych czy przyjmujące leki przeciwdrgawkowe lub przeciwzakrzepowe.

Niedobór witaminy K może objawiać się:

• częstymi biegunkami,
• długim czasem krzepnięcia krwi (także przy małych urazach, nawet skaleczeniach),
• krwawieniem z błon śluzowych (krwotoki z nosa, przewodu pokarmowego),
• krwiomoczem,
• obfitymi miesiączkami,
• osłabieniem odporności,
• skłonnością do łatwego tworzenia się siniaków.

Przedłużający się niedobór może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych, m.in.:

• niedokrwistości,
• osteoporozy,
• uszkodzenia wątroby,
• zwapnienia naczyń krwionośnych,
• żółtaczki.

O ile jednak u dorosłych niedobór witaminy K jest rzadko spotykany, tak u niemowląt jest stosunkowo częsty. Wynika to z niedostatecznie rozwiniętej mikroflory jelitowej u maluchów, w związku z czym nie następuje wystarczająca synteza witaminy K2. Niedobór tej witaminy może prowadzić do choroby krwotocznej noworodków, która może prowadzić do śmierci.

W ramach profilaktyki tuż po narodzinach (do 6 godzin) podaje się noworodkom jednorazową dawkę witaminy K domięśniowo oraz zaleca się suplementację u dzieci karmionych piersią do 3. miesiąca życia.

Nadmiar witaminy K

Niebezpieczny dla naszego zdrowia jest jednak nie tylko niedobór, ale i nadmiar witaminy K. Występuje on dość rzadko i w większości wypadków jest związany z nieodpowiednią suplementacją. Objawia się przede wszystkim:

• bólami serca,
• nadmierną potliwością,
• uczuciem gorąca,
• zaburzeniami funkcjonowania wątroby,
• u noworodków: anemią hemolityczną, hiperbilirubinemią, żółtaczką.

Przed rozpoczęciem potencjalnej suplementacji pamiętajcie, aby wykonać badania i poprosić o konsultację lekarza, nie zawsze jest ona bowiem potrzebna, a suplementacja "na wszelki wypadek" zamiast pomóc może nam zaszkodzić.