Witamina B9

Witaminy z grupy B to zbiór związków chemicznych, które odpowiadają przede wszystkim za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, a co za tym idzie za stan naszego zdrowia psychicznego. Łagodzą one napięcie nerwowe, pozytywnie wpływają na nastrój czy poprawiają sprawność intelektualną.

W skład tej grupy wchodzą witamina B1 (tiamina), witamina B2 (ryboflawina), witamina B3 (niacyna lub witamina PP), witamina B5 (kwas pantotenowy), witamina B6 (pirydoksyna), witamina B7 (biotyna), witamina B9 (kwas foliowy) oraz witamina B12 (kobalamina).

Witamina B9 - co to jest?

Witamina B9, czyli inaczej kwas foliowy, jest dość powszechnienie znany w aspekcie suplementacji, zwłaszcza w okresie ciąży. Już od niemal pół wieku wiemy, że istnieje związek między niedoborem tej substancji a wadami cewy nerwowej u płodu. Jednak od niedawna zwraca się także uwagę na to, że kwas foliowy jest również kluczowy dla znacznej ilości procesów zachodzących w naszym organizmie i jest niezbędny do jego prawidłowego funkcjonowania.

Kwas foliowy zwany jest także folacyną. Po raz pierwszy wyodrębniony został z liści szpinaku w latach 40. ubiegłego wieku. Określenie 'foliowy' pochodzi od łacińskiego słowa folianum oznaczającego właśnie liść

Choć nasz organizm jest w stanie wytworzyć pewne ilości kwasu foliowego przy udziale mikroflory jelitowej, są one śladowe, w związku z czym musimy dostarczać witaminę B9 z pożywieniem.

Źródła witaminy B9

Kwas foliowy w żywności występuje pod postacią folianów. Znajdziemy je przede wszystkim w awokado, burakach, drożdżach, jajkach, mięsie, orzechach, owocach cytrusowych, pomidorach, produktach nabiałowych, roślinach strączkowych, słoneczniku, warzywach liściastych czy ziarnach zbóż.

Trzeba pamiętać, że zarówno kwas foliowy, jak i jego pochodne, są wrażliwe na promieniowanie UV, utlenianie, wysoką temperaturę czy zmianę pH środowiska. Oznacza to, że w zasadzie wszystkie metody obróbki żywności będą powodowały straty tej witaminy w produktach spożywczych. Podobnie długi okres przechowywania również będzie ograniczał jej ilość w pożywieniu.

W sklepach możemy też znaleźć produkty wzbogacane w kwas foliowy, przede wszystkim mąki, płatki śniadaniowe i chleby.

Znaczenie witaminy B9

Kwas foliowy jest niezbędny w każdej komórce naszego ciała. Bierze on udział w syntezie kwasów nukleinowych, z których powstaje DNA. Tym samym reguluje wzrost i funkcjonowanie wszystkich komórek w naszym organizmie.

Folacyna wraz z witaminą B12 bierze także udział w tworzeniu i dojrzewaniu krwinek czerwonych. 

W wielu badaniach stwierdzono, że kwas foliowy zmniejsza stan zapalny - zauważono, że zwiększenie spożycia folianów wiązało się ze zmniejszeniem poziomu związków prozapalnych.

Witamina B9 może także chronić przed rozwojem niektórych typów nowotworów, m.in. obniża ryzyko rozwoju raka szyjki macicy, a także obniżać ryzyko udaru mózgu i choroby Alzheimera.

Niedobory witaminy B9

Główną przyczyną niedoborów folianów jest zbyt mała ich ilość w diecie. Ponadto niedobory częściej obserwuje się u osób palących papierosy, nadużywających alkoholu, cierpiących na stany zapalne jelit czy przyjmujących niektóre leki (m.in. antykoncepcyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne, metotreksat, leki przeciwdepresyjne czy przeciwpadaczkowe).

Bardzo ważną grupą, która powinna suplementować witaminą B9 są kobiety w ciąży i planujące zajście w ciążę.

Ze względu na to, że kwas foliowy jest niezbędny do wielu procesów metabolicznych jego niedobór prowadzi do wielu negatywnych skutków zdrowotnych, m.in. anemii megaloblastycznej, osteoporozy, zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia czy niektórych typów nowotworów, a także wad płodu.

Nadmiar witaminy B9

Przedawkowanie kwasu foliowego jest mało prawdopodobne, jeśli opieramy się wyłącznie na diecie. Co innego jednak przy suplementacji. Nieodpowiednia dawka suplementacyjna może doprowadzić do gromadzenia się nadwyżek kwasu foliowego w organizmie, a to z kolei może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, takich jak anemia, obniżenie odporności, problemy z pamięcią czy, paradoksalnie, do rozwoju wad cewy nerwowej.

Nadmiar kwasu foliowego może także maskować niedobór witaminy B12, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowanie układu krwiotwórczego oraz nerwowego.

Przed rozpoczęciem potencjalnej suplementacji pamiętajcie, aby wykonać badania i poprosić o konsultację lekarza, nie zawsze jest ona bowiem potrzebna, a suplementacja "na wszelki wypadek" zamiast pomóc może nam zaszkodzić.