Cholesterol pod kontrolą

Cholesterol cieszy się bardzo złą sławą. Kojarzony jest głównie z chorobami układu sercowo-naczyniowego, głównie z miażdżycą. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że jest on nam  jednak niezbędny do życia.

Co to jest cholesterol?

Cholesterol to potoczna nazwa 5-cholesteno-3β-olu. Jest to typowy sterol zbudowany z 27 atomów węgla.

Jak już wspominałam jest to substancje niezbędna do życia – jest składnikiem błon komórkowych, odgrywa kluczową rolę w wytwarzaniu hormonów płciowych i hormonów nadnercza, a także w syntezie witaminy D. Jest prekursorem kwasów żółciowych. Wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i prawidłową pracę mózgu.

Choć powszechnie uważa się, że podwyższony poziom cholesterolu prowadzi do rozwoju miażdżycy i chorób serca, sprawa nie jest tak prosta i jednoznaczna. Istnieje kilka fakcji cholesterolu: LDL (zwany „złym cholesterolem”), HDL („dobry cholesterol”) czy VLDL („najgorszy z najgorszych”).

To, o co rzeczywiście powinniśmy dbać, to odpowiednie proporcje pomiędzy poszczególnymi frakcjami. Poziom ogólnego cholesterolu we krwi jest pierwszym sygnałem, że w naszym organizmie dzieje się coś niepokojącego, nie powie nam jednak nic więcej. Z kolei poziom poszczególnych frakcji może nam już powiedzieć trochę więcej.

Frakcje cholesterolu

Cholesterol w organizmie człowieka transportowany jest w postaci lipoprotein, czyli kompleksów tworzonych z wyspecjalizowanymi białkami. Ze względu na gęstość lipoproteiny dzielimy na:

• frakcja HDL – gromadzi i estryfikuje cholesterol z osocza: przerzuca cholesterol do VLDL i LDL oraz bierze udział w odwróconym transporcie cholesterolu
• frakcja LDL – bierze udział w transporcie cholesterolu do wątroby i innych tkanek organizmu
• frakcja VLDL – przemieszcza cholesterol do LDL.

Normy cholesterolu

Choć cholesterol jest nam niezbędny do życia, to przekonanie, że prowadzi do rozwoju miażdżycy czy chorób serca też nie wzięło się znikąd. Choć ogólny poziom cholesterolu nie ma bezpośredniego przełożenia na ryzyko rozwoju tych chorób, to poziom jego poszczególnych frakcji już tak. Podwyższony poziom cholesterolu LDL oraz obniżony poziom HDL może być powiązany z rozwojem miażdżycy.

Cholesterol a dieta

Wyniki cholesterolu możemy poprawić wprowadzając kilka zmian do naszego sposobu żywienia.

Przede wszystkim powinniśmy ograniczyć ilość tłuszczów nasyconych, które znajdują się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Nie oznacza to, że musimy całkowicie zrezygnować z mięsa, ale wskazane byłoby ograniczyć jego ilość w codziennej diecie.

Zdecydowanie ograniczyć, a najlepiej wyeliminować powinniśmy kwasy tłuszczowe trans, które występują głównie w produktach smażonych i żywności mocno przetworzonej, np. chipsach czy Fast foodach.

Nie unikajmy jednak całkowicie tłuszczu. Źródłem wartościowego tłuszczu jest awokado, nasiona, oliwa z oliwek, orzechy, pestki, a także przede wszystkich tłuste ryby morskie, które dostarczą nam ważnych dla naszego zdrowia wielonienasyconych kwasów n-3.

Podstawę diety powinny stanowić węglowodany złożone, a więc produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe, warzywa i owoce. Są one źródłem nie tylko witamin i składników mineralnych, ale zawierają także antyoksydanty, bioflawonoidy, błonnik i chlorofil, które mają silne właściwości obniżania cholesterolu we krwi.

Warto także zwiększyć ilość rozpuszczalnego błonnika, który znajdziemy m.in. w otrębach owsianych, owocach cytrusowych, siemieniu lnianym czy warzywach.

Nie tylko dieta…

Choć dieta to niewątpliwie ważny czynnik wpływający na poziom cholesterolu, nie jest jedynym. W dużej mierze cholesterol produkujemy sami w wątrobie. To, ile go wyprodukujemy, zależy przede wszystkim od naszego stylu życia. Zarówno nieodpowiednia dieta, jak i stres czy palenie papierosów powodują zwiększenie wydzielania cholesterolu przez wątrobę.

Cholesterol – problem nie tylko dorosłych

Podwyższony poziom cholesterolu najczęściej kojarzymy z osobami w średnim wieku lub starszymi. Okazuje się, że obecnie problem ten obserwuje się również u nastolatków, a nawet kilkuletnich dzieci. Czasem winne temu są geny, najczęściej jest to jednak spowodowane niewłaściwym odżywianiem (prowadzącym do nadwagi i otyłości) oraz zbyt małą aktywnością fizyczną. Niektórzy lekarze zalecają więc profilaktyczne badanie cholesterolu u dzieci, u których w najbliższej rodzinie występują przypadki chorób serca i nadciśnienia.