Ponad 90% Polaków ma niedobory witaminy D. Ok. 60% dzieci rodzi się już z niedoborami tej witaminy. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że jest to problem dotyczący nie tylko mieszkańców naszego kraju - w różnych populacjach stężenie witaminy D jest niższe niż wartości rekomendowane. Dlatego mówi się już nawet, że ma to wymiar epidemii XXI wieku.
Niedobory witaminy D mogą być związane z większym ryzykiem rozwoju chorób, m.in. cukrzycy, niektórych typów nowotworów czy depresji. Korygowanie zbyt niskich wartości tej witaminy może mieć więc niezwykle istotne znaczenie nie tylko w profilaktyce, ale i w leczeniu tych chorób.
Witamina D - co to jest?
Określenie "witamin D" obejmuje grupę związków chemicznych z grupy steroidów, które wykazują działanie przeciwkrzywicze. Największe wśród nich znaczenie dla człowieka mają witamina D2 oraz D3.
Witaminy D2 oraz D3 nie wykazują jednak działania biologicznego. Są to substancje wyjściowe, które podlegają w naszym organizmie całemu cyklowi przemian w wątrobie i nerkach, w wyniku którego powstają biologicznie czynne metabolity.
Witamina D pełni z pewnością niekwestionowaną rolę w procesach wzrostu i mineralizacji kości. Zwiększa ona wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym, a także jego absorpcję w nerkach.
Źródła witaminy D
Witaminę D możemy czerpać z dwóch źródeł.
Pierwszym z nich jest nasz skóra - syntetyzujemy w niej witaminę D pod wpływem promieniowania ultrafioletowego działającego na znajdujący się w skórze dehydrocholesterol. Niestety, w Polsce, ze względu na położenie geograficzne, możliwość syntetyzowania witaminy D w skórze jest dość mocno ograniczona - ważny jest bowiem m.in. kąt padania promieni słonecznych, który odpowiedni jest tylko w miesiącach letnich. Syntetyzować witaminę D jesteśmy w stanie od maja do września między godziną 11:00 a 15:00 pod warunkiem, że wystawimy na działanie słońca przynajmniej 18% naszej skóry (czyli np. przedramiona i częściowo nogi). Jest to jeden z powodów, dla których ponad 90% Polaków ma deficyt tej witaminy.
Drugim źródłem witaminy D jest oczywiście dieta. Znajdziemy ją m.in. w tłustych rybach morskich, tranie, jajkach, drożdżach, wątróbce, a także w mniejszych ilościach w mięsie oraz produktach mlecznych. Niestety pokrycie zapotrzebowania na tą witaminę wyłącznie za pomocą diety jest niemal niemożliwe. Aby dostarczyć jej odpowiednią ilość musielibyśmy wypić dziennie kilkanaście litrów mleka, zjeść kilkadziesiąt jajek lub kilkaset gramów tłustej ryby morskiej. Nie jest to ani realne, ani zdrowe.
Badania przeprowadzone wśród osób z prawidłowym stężeniem witaminy D wskazują, że ok. 80% pochodzi z syntezy skórnej, a tylko 20% z diety. W krajach, w których nie stosuje się wzbogacania żywności w witaminę D (np. w Polsce) procent pochodzący z syntezy skórnej jest jeszcze wyższy.
Znaczenie witaminy D
W ostatnich latach prowadzonych było wiele badań nad oddziaływaniem witaminy D na nasz organizm.
Witamina D działa bezpośrednio i pośrednio na enterocyty, czyli komórki nabłonka naszych jelit, co prowadzi do zwiększenia wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego.
Powszechnie wiadomo także, że jest ona niezbędna do prawidłowego rozwoju i mineralizacji kości.
Na podstawie randomizowanych badań naukowcy doszli do wniosku, że suplementacja witaminą D może korzystnie wpływać na wzmocnienie naszej odporności. Zmniejsza częstość występowania infekcji, zwłaszcza dróg oddechowych , a także obniża ryzyko zaostrzenia astmy oraz częstość hospitalizacji z jej powodu.
Witamina D jest także nieoceniona dla kobiet w ciąży, zwłaszcza na jej wczesnym etapie, gdyż reguluje transkrypcję genów odpowiedzialnych za implantację (czyli zagnieżdżenie zarodka w macicy), a także zmniejsza ryzyko poronienia.
Niedobór witaminy D
Niedobór witaminy może mieć 4 przyczyny:
- niedostateczne dostarczenie z dietą lub zaburzenia wchłaniania,
- upośledzona synteza skórna,
- zaburzenia w cyklu przemian z formy nieaktywnej,
- nadmiernego katabolizmu (rozpadu) witaminy.
Najpowszechniej znanym efektem niedoboru witaminy D jest krzywica u dzieci oraz osteomalacja i osteoporoza u dorosłych. Niedobory tej witaminy związane są także z osłabieniem mięśni, co z kolei prowadzi do zwiększenia ryzyka upadków, a w konsekwencji złamań, zwłaszcza bliższego końca kości udowej. Warto wiedzieć, że upadki są 5 co do częstości przyczyną śmierci u osób powyżej 75. roku życia.
Zbyt niski poziom witaminy D utrzymujący się przez dłuższy czas może jednak prowadzić także do hipokalcemii (zbyt niskiego poziomu wapnia), hipofosfatemii (zbyt niskiego poziomu fosforu), rozwoju wtórnej nadczynności przytarczyc, zaburzeń dojrzewania i mineralizacji nowo powstającej tkanki kostnej.
Badania wykazały także, że niedobór witaminy D zwiększa ryzyko rozwoju insulinooporności, cukrzycy oraz zespołu metabolicznego, a nawet może być powiązany z występowaniem chorób autoimmunologicznych.
Niedobór witaminy D w trakcie ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań, stanowiących zagrożenie dla życia zarówno matki, jak i dziecka.
Normy na witaminę D
Aby uchronić się przed niedoborem witaminy D warto regularnie badać jej stężenie.
Jeśli wybierzecie się do laboratorium zawsze badajcie stężenie 25-hydroksywitaminy D - jest to najlepszy biochemiczny wskaźnik odzwierciedlający zasoby tej witaminy w organizmie.
Zakresy wartości podawane jako prawidłowe mogą być różne w zależności od laboratorium, w którym robicie badanie. Czasem wciąż można znaleźć tam informację, że stężenie 10-55 ng/ml jest prawidłowe - niestety jest to błąd, bowiem badania wykazały, że osoby w granicach podanej normy miały ogólnoustrojowy niedobór witaminy D. Za minimalne prawidłowe stężenie tej witaminy uznano 30 ng/ml (75mmol/l). Wartości 21-29 ng/ml uznawane są za niewystarczające, gdyż nie wiążą się z optymalnym wchłanianiem wapnia w jelitach, z kolei stężenie poniżej 20 ng/ml uważane jest za granicę niedoboru.
Suplementacja witaminy D
W 2013 roku opublikowano rekomendacje dotyczące suplementacji witaminy D dla mieszkańców Europy Środkowej, w tym Polski. Opracowane zostały przez międzynarodowy zespół ekspertów dla wszystkich grup ludności - od kobiet ciężarnych, przez noworodki, niemowlęta, dzieci, młodzież, osoby dorosłe, aż po seniorów:
- dzieci do 6. miesiąca życia - 400 IU,
- dzieci od 6. do 12. miesiąca życia - 400-600 IU (w zależności od zawartości witaminy D w diecie),
- dzieci i młodzież do 18. roku życia - 600-1000 IU (w zależności od masy ciała),
- osoby dorosłe - 800-2000 IU (w zależności od masy ciała),
- kobiety w ciąży - 1500-2000 IU,
- seniorzy - 800-2000 IU.
Należy pamiętać, że rekomendacje te dotyczą osób zdrowych. Przed rozpoczęciem suplementacji warto zawsze wykonać badania oraz poprosić o konsultację lekarza, dawka suplementu zależy bowiem od poziomu witaminy D w naszym organizmie - im większy deficyt, tym wyższa dawka suplementacyjna.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz