Niedobór żelaza

Żelazo jest jednym z najważniejszych pierwiastków niezbędnych do prawidłowej pracy naszego organizmu. Jego niedobór może powodować poważne konsekwencje, warto więc zwrócić uwagę, czy nasza dieta zawiera wystarczającą ilość tego pierwiastka.

Żelazo w organizmie

Większość osób żelazo kojarzy głównie z naszym układem krwionośnym. Jest w tym sporo prawdy, gdyż pierwiastek ten wchodzi w skład hemoglobiny, czyli białka znajdującego się w krwinkach czerwonych, którego zadaniem jest transportowanie tlenu z płuc do wszystkich tkanek i komórek organizmu. Ponadto żelazo wchodzi także w skład hemoglobiny - białka umożliwiającego magazynowanie tlenu w mięśniach.

Żelazo jest jednak potrzebne nie tylko do transportu czy magazynowania tlenu. Bierze udział w produkcji erytrocytów, jest ważnym elementem w procesach detoksykacji przebiegających w wątrobie, uczestniczy w syntezie DNA, reguluje pracę układu immunologicznego, a także wchodzi w skład enzymów tkankowych.

Niedobór żelaza - jak się objawia?

Niedobór żelaza zazwyczaj daje bardzo niejasne objawy. Często mylimy je ze zwykłym przemęczeniem lub reakcją organizmu na pogorszenie pogody.

Zbyt mała podaż żelaza wiąże się z ciągłym uczuciem zmęczenia, obniżoną wydolnością organizmu i osłabieniem. Pogorszeniu ulega kondycja włosów, skóry i paznokci. Cera i błony śluzowe bledną, pojawiają się sińce pod oczami.

Niedobór żelaza prowadzi do osłabienia układu odpornościowego, w wyniku czego częściej łapiemy przeziębienia i jesteśmy bardziej podatni na różnego rodzaju infekcje.

Konsekwencją trwającego dłużej niedoboru żelaza jest niedokrwistość, czyli anemia.

Niedobór żelaza bardzo łatwo zdiagnozować - wystarczy wykonać podstawowe badania krwi, na które bez problemu skieruje nas lekarz rodzinny.

Przyczyny niedoboru żelaza

Dorosły mężczyzna potrzebuje ok. 10mg żelaza dziennie. Kobiety potrzebują go niemal dwukrotnie więcej, bo aż 18mg (w ciąży zapotrzebowanie wzrasta do 26mg).

Najczęstszą przyczyną niedoborów żelaza jest źle zbilansowana dieta. Wiele osób nie zwraca uwagi na to, co je i przez to ich dieta jest niedoborowa w niektóre składniki odżywcze, w tym żelazo.

Szczególnie narażone na niedobory tego pierwiastka są osoby stosujące diety wegetariańskie i wegańskie, ponieważ żelazo znajdujące się w produktach roślinnych jest wchłaniane w mniejszym stopniu, niż to w produktach pochodzenia zwierzęcego.

Choć jednak nieprawidłowa dieta jest najczęstszą przyczyną anemii, nie jest jedyną. Czasem powodem może być znaczna utrata krwi (dlatego szczególną uwagę na zawartość żelaza w diecie powinny zwrócić kobiety w trakcie obfitych miesiączek) lub zaburzenia wchłaniania w jelicie.

Przyswajalność żelaza

W żywności możemy znaleźć dwa rodzaje żelaza: hemowe oraz niehemowe.

Żelazo hemowe jest najbardziej optymalną formą dla ludzkiego organizmu. Znajdziemy je w produktach pochodzenia zwierzęcego, warto więc dbać o to, by nie zabrakło ich w codziennej diecie.

Żelazo niehemowe z kolei cechuje się gorszą wchłanialnością i znajdziemy je w produktach roślinnych.

Na przyswajalność żelaza ma jednak wpływ nie tylko jego rozdaj, ale także to, co mu towarzyszy. Do produktów bogatych w żelazo warto zawsze dodawać produkty bogate w witaminę C, gdyż poprawia ona wchłanianie tego pierwiastka.

Z drugiej strony mamy także substancje, które ograniczają przyswajalność żelaza. Należą do nich cynk, fosfor, magnez, wapń, tanina, kwas fitynowy oraz kwas szczawiowy, a także produkty bogatobiałkowe oraz bogatotłuszczowe.

Co za dużo, to nie zdrowo

Jeśli nasz organizm otrzymuje żelazo wyłącznie z diety, w zasadzie nie grozi nam jego nadmiar w ustroju. Organizm starannie reguluje stężenie tego mikroelementu, przyswajając go stosownie do swoich potrzeb.

Jeśli jednak stosujemy suplementy sytuacja może wyglądać inaczej. Nadmierna suplementacja może doprowadzić do nagromadzenia żelaza w ustroju, a to może być powiązane ze zwiększonym ryzykiem zawału serca i chorób nowotworowych. Dlatego każda suplementacja powinna być skonsultowana z lekarzem.