Suplementacja - zbędna czy niezbędna?

Coraz więcej osób decyduje się na włączenie suplementacji do swojej diety.

Niestety rzadko zastanawiają się nad tym, czy są im one rzeczywiście potrzebne i czy ich stosowanie jest bezpieczne.

Statystyki pokazują, że coraz częściej kupujemy suplementy. W 2015 r. na ich zakup Polacy wydali ponad 3,5 mld zł, a według szacunków w 2020 r. kwota ta przekroczy już 5 mld zł.

Czy rzeczywiście powinniśmy stosować suplementy w takich ilościach?

Czym jest suplement?

Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Jest on skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji, które wykazują efekt odżywczy bądź inny fizjologiczny.

Wprowadzane są one do obrotu w formie, która umożliwia dawkowanie, możemy więc spotkać suplementy w postaci drażetek, kapsułek, tabletek i w innych podobnych postaciach, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem, saszetek z proszkiem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożycia w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych.

Suplementy diety są zazwyczaj produkowane i wprowadzane do obrotu w formie, która umożliwia ich łatwe i precyzyjne dawkowanie. Ponieważ często są sprzedawane także w aptekach wiele osób łączy je z lekami, jednak na terenie Unii Europejskiej suplementy nie są traktowane jako leki.

Podział suplementów

Suplementy można podzielić ze względu na skład:

• suplementy zawierające witaminy i składniki mineralne,
• suplementy zawierające składniki roślinne i różne ekstrakty roślinne,
• suplementy zawierające niezbędne kwasy tłuszczowe,
• suplementy zawierające błonnik pokarmowy,
• suplementy zawierające pre- i probiotyki,
• suplementy zawierające aminokwasy.

Możemy także podzielić je ze względu na przeznaczenie:

• wspomagające odchudzanie,
• wspomagające układ odpornościowy,
• wpływające na narząd ruchu,
• opóźniające procesy starzenia,
• wpływające na układ nerwowy, koncentrację, wzmacniające witalność,
• wpływające na układ sercowo-naczyniowy,
• wspomagające układ pokarmowy,
• wspomagające prawidłowy proces widzenia,
• wpływające na stan skóry, włosów i paznokci,
• dla sportowców,
• stosowane w celu zmniejszenia ryzyka osteoporozy.

Bezpieczeństwo suplementów

W sprawie bezpieczeństwa suplementów diety obowiązują ogólne zasady dotyczące bezpieczeństwa żywności. Kluczową rolę odgrywa tutaj rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178 z 2002 r., które ustanawia m.in. generalne zasady prawa żywnościowego. Jeżeli istnieją jakiekolwiek dowody i wskazania, że produkt żywnościowy (a suplementy diety takimi produktami są) może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka, to przewidziano odpowiednie procedury zapobiegające, aby taki produkt nie znalazł się w obrocie.

Bezpieczeństwo stosowania suplementów

Suplementy diety mogą stanowić uzupełnienie witamin i składników mineralnych w naszej diecie. Należy jednak pamiętać o tym, że ich niewłaściwe stosowanie związane jest z możliwością wystąpienia pewnych zagrożeń.

Stosując suplementy ludzie nierzadko popełniają sporo błędów, które mogą doprowadzić do zaburzeń zdrowotnych. Ponieważ powszechnie uznawane są za produkty prozdrowotne są bardzo popularne wśród osób dbających od swoje odżywianie, które jednocześnie włączają do swojej diety produkty wzbogacane. Z drugiej strony osoby, które rzeczywiście suplementacji potrzebują, stosują ją zdecydowanie rzadziej.

Trzeba pamiętać, że spożycie nadmiernych ilości witamin i składników mineralnych niesie ryzyko nadmiary tych składników w naszym organizmie, co wiąże się z wystąpieniem skutków ubocznych. Badania wskazują, że spożycie witamin przekraczające górne bezpieczne poziomy nie tylko nie przynosi nam spodziewanych korzyści zdrowotnych, ale może być wręcz szkodliwe dla naszego zdrowia.

Dane na temat spożycia zebrane w krajach Unii Europejskiej wskazują, że największe ryzyko przekroczenia górnych bezpiecznych poziomów związane jest ze spożyciem witaminy A, β-karotenu, fluoru, jodu, miedzi i żelaza.

Ryzyko związane z nadmiernym spożyciem poszczególnych składników związane jest także z występowaniem czynników indywidualnych i środowiskowych, np. dowiedziono, że suplementacja β-karotenem w dawkach 20-50 mg/dobę u osób palących papierosy wpływa na wzrost ryzyka wystąpienia raka płuc.

Ryzyko interakcji z lekami

W przypadku osób zażywających leki warto zwrócić jeszcze większą uwagę na ewentualną suplementację, ponieważ wiele publikacji naukowych wskazuje na możliwość interakcji lek-suplement, która może doprowadzić do powikłań farmakoterapii. Dotyczy to przede wszystkim suplementów zawierających składniki roślinne.

Najczęściej składniki suplementów diety wpływają na wchłanianie oraz metabolizm leków, może jednak także dochodzić między nimi do interakcji synergistycznych.

Warto więc brać suplementy?

Jak już wspominałam, suplementy diety mogą stanowić uzupełnienie witamin i składników mineralnych w naszej diecie - jest to jednak zależne od indywidualnych potrzeb.

Decyzję o stosowaniu suplementów zawsze powinniśmy skonsultować z lekarzem i/lub dietetykiem. Przed zaleceniem konkretnej suplementacji oraz zalecanej dawki suplementu lekarz bądź dietetyk musi przeprowadzić wywiad dotyczący sposobu żywienia, stanu zdrowia, występujących chorób, zażywanych leków, stylu życia i aktywności fizycznej.

Dzisiaj, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, zalecany jest przede wszystkim odpowiedni sposób żywienia, który zapewni nam pokrycie zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki pokarmowe, takie jak witaminy, składniki mineralne czy błonnik.

Kiedy warto sięgnąć po suplementy?

Aktualne zalecenia sugerują, że przyjmowanie suplementów można rozważyć w przypadku:

• osób na dietach niskoenergetycznych,
• osób na dietach eliminacyjnych lub ze znacznymi ograniczeniami,
• osób starszych,
• kobiet po menopauzie,
• kobiet ciężarnych,
• sportowców.