Choroby dietozależne

O tym, że to co jemy ma bardzo duży wpływ na nasze zdrowie wiemy już chyba wszyscy. Słyszymy o tym w telewizji, czytamy w gazetach oraz Internecie. A jednak, mimo tak wielu źródeł, które bombardują nas informacjami o zdrowym odżywianiu, ilość osób chorujących na tzw. choroby dietozależne wciąż rośnie.

Choroby dietozależne

Czym właściwie są choroby określane jako "choroby dietozależne"? Są to jednostki chorobowe lub zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, których rozwój związany jest z nieprawidłowym żywieniem, a nie (bądź nie tylko) czynniki genetyczne.
Do takich chorób zaliczane są m.in.:

• choroby nerek,
• choroby układu pokarmowego,
• cukrzyca typu 2,
• grzybica ogólnoustrojowa,
• hipercholesterolemia,
• miażdżyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• nowotwory,
• osteoporoza,
• otyłość,
• próchnica zębów.

To, co jemy wpływa jednak także na występowanie chorób, których większość z nas z jedzeniem w ogóle nie kojarzy, np. choroba Alzheimera, depresja, problemy z pamięcią czy zaburzenia koncentracji.

Choć otyłość wymieniana jest jako jedna z chorób dietozależnych, często jest także przyczyną (pośrednią lub bezpośrednią) wystąpienia innych chorób, np. cukrzycy czy zaburzeń układu krążenia.
Często uważa się, że choroby dietozależne dotyczą jedynie osób otyłych właśnie dlatego, że nadmierna masa ciała może być przyczyną ich rozwoju. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że choroby zależne od sposobu żywienia mogą dotyczyć także osób z prawidłową masą ciała.

Skąd biorą się choroby dietozależne?

Skoro wiemy już, jakie choroby należą do grupy schorzeń zależnych od sposobu żywienia, warto przyjrzeć się błędom żywieniowym, które wpływają na ich występowanie. Do takich błędów możemy zaliczyć m.in.:

• dodatni bilans energetyczny przez dłuższy czas – doprowadzi on do nadmiernej masy ciała, a jak już wspominałam wcześniej otyłość jest przyczyną rozwoju wielu innych chorób dietozależnych, m.in. cukrzycy, hipercholesterolemii, miażdżycy czy nadciśnienia tętniczego,
• zbyt duża ilość białka – nadmierne ilości tego składnika w diecie prowadzą do zaburzeń funkcji nerek,
• zbyt duża ilość tłuszczów – tłuszcze są najbardziej kalorycznym składnikiem naszej diety, dlatego duża ich ilość w diecie bardzo łatwo może doprowadzić do dodatniego bilansu energetycznego, doprowadzi więc do rozwoju otyłości, ponadto nadmierna ilość tłuszczu w diecie związana jest z zaburzeniami układu krążenia, m.in. hipercholesterolemią, nadciśnieniem tętniczym czy chorobami serca,
• zbyt duża ilość cukrów prostych – cukry proste są bezpośrednią przyczyną próchnicy zębów, mogą prowadzić do grzybicy jelita grubego (co w konsekwencji może doprowadzić do grzybicy ogólnoustrojowej), rozwoju otyłości oraz cukrzycy typu 2,
• zbyt duża ilość soli – nadmierna ilość soli w diecie prowadzi do zatrzymywania wody w organizmie i w ostateczności może prowadzić do zaburzeń pracy nerek,
• zbyt mała ilość błonnika – jego niedostateczna ilość w codziennej diecie prowadzi do chorób przewodu pokarmowego, takich jak refluks, zaparcia, nowotwory (przede wszystkim dolnego odcinka przewodu pokarmowego) czy żylaki odbytu,
• niedobory witamin i składników mineralnych – te niedobory związane są z wieloma zaburzeniami, m.in. anemią, depresją, obniżoną odpornością, zaburzeniami pamięci i koncentracji czy zmianami skórnymi, z niedoborami witamin i składników mineralnych związany jest niedobór antyoksydantów – substancji wykazujących działanie antynowotworowe.

Zdrowy styl życia – najlepsza profilaktyka

Jak łatwo się domyślić podstawą zapobiegania rozwojowi chorób dietozależnych jest przede wszystkim odpowiednio zbilansowana dieta.
A jakie są podstawowe zasady zdrowego i racjonalnego żywienia?

Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce – dostarczą nam niezbędnych witamin i składników mineralnych, a także antyoksydantów. W miarę możliwości warto zawsze wybierać świeże, sezonowe produkty lub decydować się na mrożone.
Pij przynajmniej 1,5-2l wody dziennie. Przeciętne zapotrzebowanie na płyny w naszym klimacie wynosi ok. 2,5l, jednak część płynów dostarczamy już z pożywieniem (np. zupy, warzywa, owoce, napoje mleczne).
Ogranicz dodawanie soli do posiłków. Zastąp ją ziołami, które dostarczą nam np. antyoksydantów i zapewnią pyszny smak posiłku.
Ogranicz produkty będące bogatym źródłem cukrów prostych – przede wszystkim cukru i słodyczy, staraj się wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym,
Wybieraj produkty z ciemnej mąki (razowe pieczywo, makarony), ciemny ryż oraz kasze gruboziarniste – dostarczą one błonnika.
Wybieraj produkty będące źródłem tzw. dobrych tłuszczów, czyli kwasów tłuszczowych nienasyconych – zaliczamy do nich ryby, oleje roślinne, orzechy, migdały czy pestki.

Oczywiście zdrowy styl życia to nie tylko dieta – ważna jest także aktywność fizyczna czy równowaga psychiczna. Dieta jest jednak niezwykle istotna w profilaktyce, a także w leczeniu chorób dietozależnych.

Choroby zależne od naszego sposobu żywienia są dziś prawdziwą plagą – według WHO niektóre z nich, np. otyłość czy cukrzyca, mogą być już nazywane epidemią XXI w. Choroby te dotykają coraz młodszych – wielu uczniów szkół podstawówki mierzy się z nadmierną masą ciała. Dlatego tak ważna jest edukacja w zakresie prawidłowego żywienia – im wcześniej zaczniemy wprowadzać zdrowe zmiany w naszym sposobie żywienia, tym trwalsze będą zmiany i lepsze efekty.