Sól - przyjaciel czy wróg?

O tym, że powinniśmy ograniczać sól słyszymy od lat. 

Sól przyczynia się przecież do rozwoju nadciśnienia tętniczego i chorób serca, ponadto sprzyja też zatrzymywaniu wody w organizmie, co z kolei może niekorzystnie wpłynąć na pracę nerek.

Ile gramów soli dziennie możemy więc bezpiecznie włączyć do naszej diety? 

 

Sól na wagę złota

W starożytności sól była niezwykle cennym i pożądanym produktem. Obecność jej pokładów była jednym z głównych powodów osiedlania się ludzi na wybranych terenach.

Sól miała wiele funkcji - konserwowała żywność, służyła do leczenia ran, była dodatkiem smakowym do potraw i napojów, a nawet była używana jako środek płatniczy. W ramach żołdu była wypłacana rzymskim legionistom. 

Z biegiem czasu popularność i znaczenie soli nie malało. W średniowieczu solono wszystko co się dało, a nawet więcej - począwszy od mięsa, pieczywa i warzyw, a skończywszy na piwie i winie. Była tak cennym produktem, że jej posiadanie wskazywało na bogactwo i wysoką pozycję społeczną.

Dziś z kolei sól jest tanim i powszechnym produktem, na który każdy z nam może sobie pozwolić.

Zapotrzebowanie na sól

Choć powszechnie mówi się o dziennym zapotrzebowaniu naszego organizmu na sól, tak naprawdę takowe nie istnieje. Istnieje natomiast zapotrzebowanie na sód, czyli składnik soli (w końcu sól kuchenna to nic innego jak chlorek sodu).

Naturalna zawartość sodu w produktach nieprzetworzonych - zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych - jest stosunkowo niewielka. Z tych źródeł czerpiemy zaledwie ok. 10% całkowitej ilości tego pierwiastka spożytego z dietą. Pozostałe 90% pochodzi z soli - zarówno tej, którą sami dodajemy do żywności dosalając posiłki, jak i tej dodanej przez producentów podczas produkcji żywności przetworzonej.

Ze względu na fakt, że sól jest głównym źródłem sodu w diecie i określenie "sól" jest bardziej zrozumiałe dla przeciętnego klienta kupującego produkty spożywcze, często zamiast o sodzie mówi się właśnie o soli.

Zasada ta znalazła także zastosowanie w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 roku w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Dlatego na opakowaniu produktów spożywczych znajdziemy informację o zawartości soli.

Sól a sód

Czy jednak sól i sód można traktować jako synonimy?

Otóż nie, sól to, jak wspomniałam już wcześniej, chlorek sodu, a więc 1g soli z pewnością nie dostarczy nam 1g sodu. Ile więc sodu znajdziemy w soli?

Aby odpowiedzieć na to pytanie ustalono tzw. równoważnik soli, w którym przyjmuje się, że 1g sodu znajdziemy w 2,5g soli.

Zawartość sodu w produkcie możemy więc łatwo obliczyć korzystając z poniższego wzoru:

sód (g) = sól (g) / 2,5

Dzienna dawka soli

Ile gramów soli może więc bezpiecznie znaleźć się w naszej diecie?

Według Światowej Organizacji Zdrowia dzienne spożycie soli nie powinno przekraczać 5g. Warto jednak pamiętać, że podobnie jak w przypadku wielu innych składników odżywczych jest to wartość ustalona dla osób dorosłych, w przypadku dzieci będzie ona niższa.

 

Nadmierna ilość soli

5g soli to zaledwie jedna łyżeczka. To dużo czy mało?

Jeśli weźmiemy pod uwagę ilość soli, którą używamy w domach, to te 5g wydaje bardzo dużą ilością - w końcu używamy tylko szczyptę tu i szczyptę tam. Z pewnością nie jest to aż cała łyżeczka.

I prawdopodobnie rzeczywiście nie użyjemy aż 5g dosalając sobie zupę.

Jednak jeśli wliczymy w te 5g jeszcze całą sól zawartą w kupowanych przez nas produktach (np. paluszki, chipsy, gotowe dania) prawdopodobnie okaże się, że spożywamy jej nawet 2-3 krotnie więcej, niż mówią zalecenia. Jesteśmy więc w ścisłej czołówce krajów, jeśli chodzi o ilość spożywanej dziennie soli.

Nadmierna ilość soli w diecie absolutnie nam nie sprzyja. Wprost przeciwnie, prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, choroby sercowo-naczyniowe, zawał serca czy rak żołądka. Dodatkowo zwiększa także ryzyko rozwoju osteoporozy (sól zwiększa wydalanie wapnia i magnezu z organizmu). 

Wartościowy sód

Choć jednak sól jest dość mocno demonizowana, nie możemy zapominać, że mimo wszystko jest ona głównym źródłem sodu w naszej diecie. A sód jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.

Wiąże się to z tym, że sód i chlor biorą czynny udział w procesach trawienia, wspomagają zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej, a także pomagają regulować poziom wody w organizmie. Sód ma również udział w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz funkcjonowaniu mięśni.

Sól - przyjaciel czy wróg?

Podobnie jak w przypadku niemal wszystkich składników żywności, przy spożyciu soli powinniśmy zachować umiar. Zarówno nadmiar sodu, jak i niedobór może być groźny dla naszego zdrowia.

Dodawajmy więc sól do naszych posiłków, ale w umiarkowanych ilościach.