Witamina B1

Witaminy z grupy B to zbiór związków chemicznych, które odpowiadają przede wszystkim za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, a co za tym idzie za stan naszego zdrowia psychicznego. Łagodzą one napięcie nerwowe, pozytywnie wpływają na nastrój czy poprawiają sprawność intelektualną.

Oprócz tego jednak pełnią także istotne funkcje w procesach metabolicznych, m.in. uczestniczą w procesie przyswajania węglowodanów (przemiana glukozy na energię).

W skład tej grupy wchodzą witamina B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna lub witamina PP), witamina B5 (kwas pantotenowy), witamina B6 (pirydoksyna), witamina B7 (biotyna), witamina B9 (kwas foliowy) oraz witamina B12 (kobalamina).

Witamina B1 - co to jest?

Witamina B1, czyli tiamina, była pierwszą witaminą z grupy B, którą odkryli naukowcy - dlatego zawiera liczbę 1 w nazwie. Choć odkryta została już w XIX wieku, to po raz pierwszy wyodrębniono ją dopiero w 1911 roku - dokonał tego polski biochemik Kazimierz Funk. 

Podobnie jak inne związki z tej grupy witamina B1 jest rozpuszczalna w wodzie, dzięki czemu ryzyko jej przedawkowania jest znikome, jednocześnie jednak zapotrzebowanie na nią musimy zaspokajać na bieżąco, ponieważ nie jesteśmy w stanie zmagazynować jej zapasów.

Źródła witaminy B1

Do bogatych źródeł tiaminy zaliczane są przede wszystkim kiełki zbóż, a także drożdże, kasze, łosoś, makrela, orzechy, płatki owsiane, produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe, wieprzowina i wołowina. Do dobrych źródeł witaminy B1 zaliczane są także jarmuż, kalafior, pomarańcze, szparagi oraz ziemniaki.

Część produktów dostępnych w sklepach, takich jak płatki śniadaniowe czy niektóre produkty z białej mąki są wzbogacane w tiaminę na etapie produkcji - szczególnie popularne jest to w Stanach Zjednoczonych, gdzie nawet połowa witaminy B1 w diecie pochodzi właśnie z produktów wzbogacanych.

Znaczenie witaminy B1

Tiamina bierze udział w procesie przyswajania węglowodanów - przede wszystkim reguluje metabolizm glukozy. Bierze też jednak udział w metabolizmie aminokwasów i tłuszczów.

Ponadto witamina B1 wspiera prawidłowe funkcjonowanie mózgu - potrzebuje on tiaminę do przekazywania sygnałów nerwowych. Dodatkowo witamina ta wspomaga prawidłowy rozwój osłonek mielinowych wokół nerwów, których degeneracja prowadzi do uszkodzenia nerwów i śmierci.

Tiamina pomaga także w produkcji acetylocholiny, neuroprzekaźnika służącego do przekazywania informacji między nerwami a mięśniami oraz wpływającego na prawidłowe funkcjonowanie serca - dzięki temu może ona zapobiegać niektórym chorobom serca.

Witamina B1 jest też silnym przeciwutleniaczem, pomaga więc chronić organizm przed oznakami starzenia.

Do ciekawych wniosków doszli brytyjscy naukowcy z Warwick University - według ich badań witamina B1 może odwrócić wczesne uszkodzenia nerek u osób chorujących na cukrzycę typu 2.

Niedobór witaminy B1

Na niedobory witaminy B1 szczególnie narażone są kobiety w ciąży, sportowcy, osoby starsze, chorujące na cukrzycę lub nowotwory, nosiciele wirusa HIV oraz alkoholicy i palacze.

Częstym wczesnym objawem niedoboru tiaminy jest utrata apetytu. Według naukowców odgrywa ona ważną rolę w regulacji uczucia sytości - pomaga kontrolować ośrodek sytości umiejscowiony w podwzgórzu.

Innym częstym objawem niedoboru jest zmęczenie - zarówno nagłe uczucie zmęczenia, jak i przewlekłe wyczerpanie. Towarzyszyć może mu zwiększona drażliwość, rozdrażnienie i osłabiony refleks. Warto pamiętać, że witamina B1 jest odpowiedzialna za funkcjonowanie naszego układu nerwowego, więc pogorszony refleks nie musi być efektem zmęczenia, a zaburzeń w układzie nerwowym spowodowanych niedoborem.

Niedostateczna ilość witaminy B1 w organizmie prowadzi do zaburzeń koncentracji oraz upośledzenie pamięci krótkotrwałej.

Długotrwałe niedobory witaminy B1 mogą być przyczyną zaburzeń widzenia. Ciężki niedobór może spowodować obrzęk nerwu wzrokowego i wywołać neuropatię, co może zakończyć się utratą wzroku.

Nadmiar witaminy B1

Przedawkowanie tiaminy jest bardzo mało prawdopodobne - dzięki temu, że jest rozpuszczalna w wodzie jeśli spożyjemy jej nadmiar po prostu wydalimy go z moczem. Jednak długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek witaminy B1 może skutkować arytmią serca, drżeniem mięśni, reakcjami alergicznymi czy zawrotami głowy.

Przed rozpoczęciem potencjalnej suplementacji pamiętajcie, aby wykonać badania i poprosić o konsultację lekarza, nie zawsze jest ona bowiem potrzebna, a suplementacja "na wszelki wypadek" zamiast pomóc może nam zaszkodzić.